Voor sekswerkers in Alkmaar is het aanvragen van coronabijstand nog altijd veel moeilijker dan in andere gemeenten. Dat zeggen verschillende deskundigen tegen mediapartner NH Nieuws. Om in aanmerking te komen voor de Tozo-uitkering, worden velen (opnieuw) compleet doorgelicht. Boekhouder Richard Steunebrink: "Er zijn nu weer dames uitgepikt waar ze heel veel vragen over stellen, tot in het gekke aan toe."

Net als andere zzp'ers hebben de raamprostituees van de Achterdam, onder bepaalde voorwaarden, recht op de Tozo. Maar boekhouders vinden de voorwaarden die gemeente Alkmaar en de regionale sociale dienst Halte Werk stellen onduidelijk, stelt Steunebrink. Hij doet de administratie van zo'n 125 raamprostituees, waarvan er meerdere in Alkmaar werken.

Halte Werk doet extra onderzoek omdat er twijfels bestaan over de rechtmatigheid van diverse aanvragen. Steunebrink spreekt die twijfels tegen en stelt dat gemeente Alkmaar het de vrouwen onnodig moeilijk maakt. "Er is geen touw vast te knopen aan de voorwaarden die Halte Werk stelt aan sekswerkers voor een Tozo-uitkering. Ze vragen een aantal van mijn cliënten bijvoorbeeld om de kilometerstanden van hun auto en een kentekenbewijs". Dat gebeurt volgens de boekhouder alleen in Alkmaar.

Daarnaast moet Steunenbrink van diverse cliënten schriftelijk controleerbare verklaringen geven van tientallen transacties. "Het gaat dan bijvoorbeeld om geld voor een vliegticket dat een familielid voorschiet, of geld dat vriendinnen aan elkaar lenen. In deze sector wordt er natuurlijk ook veel met cash betaald, dus mijn cliënten storten weleens hogere bedragen op hun rekening."

NH Nieuws vergeleek Alkmaar met tien andere gemeenten en ontdekte dat Alkmaar inderdaad veel vaker twijfelt aan de administratie van sekswerkers. Alkmaar is ook de enige van de tien gemeenten die Tozo-aanvragen heeft afgewezen.

Kiki is een van de gedupeerde cliënten van Steunebrink. Ze loopt door de coronacrisis al vier maanden inkomsten mis. In april kreeg ze Tozo, maar nu wordt haar toko doorgespit. "Ik werk ook in Amsterdam. Daar heeft niemand zulke problemen en worden deze bizarre vragen ook niet gesteld. Dit gebeurt alleen in Alkmaar. Als ik in Amsterdam zou wonen, had ik allang mijn geld gehad."

Boekhouder Ben Klaver ervaart precies hetzelfde. "Sinds maart ben ik hiermee bezig, het is echt niet normaal. Ik zit door het hele land en maak dit in geen enkele andere gemeente mee. Vragen over reishistorie, transacties buiten Alkmaar, werkdagen en tijden zijn volgens mij geen onderdeel van het vraagproces. Totale flauwekul. Halte Werk probeert allerlei informatie te ontlokken en is niet consequent in de voorwaarden en vraagstelling."

Steunebrink en Klaver werken voor allerlei zzp'ers in Alkmaar en stellen dat Tozo's in andere sectoren zonder obstakels worden verstrekt. Klaver dreigt met juridische stappen. "Voor werkelijk alles geef ik een verklaring en nog is het niet voldoende. Ik geef de gemeente nu nog de kans het te corrigeren, anders stap ik naar de rechter. Ik ben er klaar mee."

Advocaat Richard Bouwman: "In juridische zin is er overduidelijk geen sprake van voorzienbaarheid. Met andere woorden: je weet als burger niet waar je aan toe bent. De gemeente mag ver gaan in haar bevoegdheden. Maar deze vragen gaan zó ver, terwijl de seksbranche juist een van de meest getroffen sectoren is."

In een reactie laten coördinator Coen Halma en directeur/afdelingshoofd Jack Rutten van Halte Werk aan NH Nieuws weten dat er altijd 'in eer en geweten' wordt gehandeld, volgens landelijke voorwaarden en in samenspraak met het Rijk. "Wij herkennen ons helemaal niet in dat wij strenger zijn bij sekswerkers en betreuren het dat wij die twijfel niet kunnen wegnemen. Wij vragen alleen om een verdere verklaring als er aanleiding is om te twijfelen aan de rechtmatigheid van de aanvraag."

Alles lijkt te draaien om de Participatiewet, die stelt dat het recht op een uitkering vervalt bij verblijf van meer dan 28 dagen in het buitenland. Vele sekswerkers verlieten, en verlaten Nederland tijdens de lockdowns. Daar zit het cruciale verschil met de doorsnee zzp'er. Dat doen de dames van buitenlandse komaf (vrijwel) allemaal om bij familie te zijn, maar tijdens de eerste lockdown kon een aantal aan de slag in België. De vraag is echter hoe diep controle moet gaan.

In juni stapte Bouwman namens achttien sekswerkers al naar de rechter omdat zij het niet eens waren met de afwijzingen van de gemeente Alkmaar voor de eerste Tozo-aanvraag in april. Tegen die uitspraak hebben de sekswerkers beroep aangetekend. Het is niet duidelijk wanneer de zaak weer voorkomt.