De Tour de France komt er weer aan! Endorfinen die door het lichaam koersen, de wind die op het lichaam zweept, het gevoel van snelheid en mobiliteit: niemand zal ontkennen dat fietsen een fantastische sport is en een activiteit die ons in staat stelt te ontsnappen aan de beperkingen van Alkmaar als Noord-Hollandse stad, aan de buitenwijken, auto’s en openbaar vervoer, terwijl we aan training doen die onbeslist heilzaam is voor de ziel. Maar net als elke activiteit kan fietsen verslavend werken en een negatieve invloed uitoefenen. Is dit een reëel risico? En wat doe je om een fietsverslaafde te helpen?

In een interessant artikel van Dr. Mark Griffiths uit december 2012 schijnt de gokverslavingsdeskundige zijn licht op de mogelijkheid van verslaving bij wielrenners. Zijn casus hierbij is die van de twee grondleggers van Kraftwerk, Ralf Hutter en Florian Schneider, die allebei zeer fervente fietsers waren. Hutter legde doorgaans 200 kilometer per dag af op zijn racefiets. Vaak stapte hij bijvoorbeeld 100 kilometer voor de bestemming uit de tourbus en fietste hij de resterende afstand naar de volgende show.

Waarom hield Hutter er zo’n Spartaans schema op na? Door te kijken naar gedragspatronen bij andere soorten verslaving kunnen we de gedachtegang van de (vermeend) verslaafde achterhalen. Een verslaafde voelt de onweerstaanbare drang om de oorspronkelijke high opnieuw te beleven, de realisatie dat de activiteit in kwestie fantastisch voelt en dat hij/zij ermee bezig wil blijven om dat gevoel van intens, haalbaar geluk te bereiken. Natuurlijk gaat tolerantie al snel een rol spelen, waarbij de “gebruiker” steeds meer van de stimulans nodig heeft om het gewenste geluksniveau te bereiken.

Negatieve feedbackloops zijn maar al te bekend in de wereld van drugs-, rook- en gokverslavingen. Hoewel de meeste mensen er niet bevattelijk voor zijn, zal een deel van de blootgestelden verslaafd raken, getuige de klinieken van Brijder en Jellinek in Alkmaar. Daarom verschaffen overheden voorlichting en ontmoedigingscampagnes gericht op roken en drugsgebruik, en zorgt de nieuwe wet kansspelbeleid ervoor dat providers zoals OnlineCasinosNederland.nl hun klanten moeten informeren over risico’s en hulplijnen. Maar zulke voorlichting is niet zo makkelijk beschikbaar voor sportverslaafden.

Waarom eigenlijk niet? Net als met de meeste verslavingen is de activiteit vaak een vlucht weg van de dingen die mis gaan in iemands leven. Bij het afleggen van een lange route op de fiets is de geest maar met één ding bezig: fietsen. Maar als je het nodig acht om acht uur per dag, zeven dagen per week op het zadel te zitten, zoals iemand in het TV-programma My Strange Addiction, zul je jezelf beschadigen. Zowel lichamelijk, doordat het lichaam geen tijd krijgt te herstellen, als geestelijk, omdat knelpunten in het leven uit de weg worden gegaan.

Hoewel dit type verslaving bepaald niet wijdverbreid is, moet er een veiligheidsnet zijn voor probleemgevallen. We zijn allemaal gek op fietsen, maar in elke hobby kan men doorslaan.